तस्विर : फाईल
हालैका वर्षमा अन्टार्कटिकाले अभूतपूर्व ताप लहरहरूको शृंखला अनुभव गरेको छ । सन् २०२० को ६ फेब्रुअरीमा १८.३ डिग्री सेल्सियस तापक्रम रेकर्ड गरिएको थियो, जुन महाद्वीपमा अहिलेसम्म देखिएको सबैभन्दा उच्च हो । सो तापमानले १७.५ डिग्री सेल्सियसको अघिल्लो कीर्तिमानलाई तोडेको थियो । फेब्रुअरी २०२२ को आसपास अन्टार्कटिकामा अर्को शक्तिशाली गर्मीको लहरले रेकर्ड तोड्दा सतहको बरफ पग्लियो । सोही वर्षको मार्चमा पूर्वी अन्टार्कटिकामा अहिलेसम्मकै सबैभन्दा शक्तिशाली गर्मीको लहर देखियो । सोही वर्षको मार्चमा पूर्वी अन्टार्कटिकाले अहिलेसम्मकै सबैभन्दा शक्तिशाली गर्मीको लहर देख्यो । केही क्षेत्रमा तापक्रम औसतभन्दा ३० डिग्री सेल्सियस वा ४० डिग्री सेल्सियससम्म बढेको थियो । गत वर्षमा हामीले रेकर्डहरू सुरु भएदेखि नै अन्टार्कटिक समुद्री बरफले ढाकेको सबैभन्दा कम स्तर देखेका छौँ ।
हालका वर्षमा भएका घटना अविश्वसनीय रूपमा देखा परेका छन् र तिनीहरूलाई जलवायु परिवर्तनसँग जोड्न गाह्रो छ । वास्तवमा अध्ययनहरू पहिले नै देखा परेका छन्, जुन स्पष्ट रूपमा यी तापतरंगमध्ये केहीलाई ग्लोबल वार्मिङको कारण दिइन्छ । हाम्रो अनुसन्धानमध्ये एउटाले जलवायु परिवर्तनको प्रभावविना २०२० को कीर्तिमानी तापक्रम उत्पन्न हुने थिएन भनी जोड दिन्छ ।
अन्टार्कटिकाको बदलिँदो जलवायु
सन् २००९ मा एक अध्ययनले विश्वव्यापीस्तरमा जलवायु परिवर्तनको कारण इकोसिस्टम माइग्रेसनको गति मापन गर्यो र निश्चित प्रजातिले आफ्नो अस्तित्व सुनिश्चित गर्न बसाइँ सर्नुपर्ने गतिलाई अभिलेख राख्यो । यसले निष्कर्ष निकाल्यो कि बायोमहरू ०.८ देखि १२.६ किलोमिटर प्रतिदशकको बीचको गतिमा (औसतमा प्रतिदशक ४.२ किलोमिटर) को गतिमा एक स्थानबाट अर्को स्थानमा उडेका थिए । फेब्रुअरी २०२४ मा प्रकाशित हाम्रो पछिल्लो अध्ययनमा हामीले गतिको यो मापनलाई अनुकूलन गर्यौं र यसलाई अन्टार्कटिकाको किनारमा लागू गर्यौँ । यो गर्नका लागि हामीले शून्य डिग्री लाइनको दक्षिणतिर माइग्रेसन ट्र्याक गर्यौँ ।
शून्य डिग्री आइसोथर्म एक काल्पनिक रेखा हो, जसले शून्य डिग्री वा तल्लो क्षेत्रलाई घेर्छ । यसको दक्षिणतिर हिँड्नुको अर्थ अन्टार्कटिकामा शून्य सेल्सियसभन्दा कम तापक्रम भएको क्षेत्र घट्दै गइरहेको छ । पानी शून्य डिग्रीमा जमेको देख्दा यो गतिविधिले पारिस्थितिक प्रणाली र क्रायोस्फियर (पानी जमेको पृथ्वीको क्षेत्रहरू ) का लागि गम्भीर परिणाम हुनेछ । हाम्रो गणनाले देखाउँछ कि शून्य डिग्री आइसोथर्म १५.८ किलोमिटर प्रतिदशकको गतिमा सन् १९५७ देखि अन्टार्कटिकवरपरको क्षेत्रमा सरेको छ भने अन्टार्कटिक प्रायद्वीपमा यो प्रतिदशक २३.९ किलोमिटरमा सरेको छ । फलस्वरूप यो अब २०औँ शताब्दीको मध्यमा भएको ठाउँको सय किलोमिटर दक्षिणमा बसेको छ । यी मापनले अन्टार्कटिकाको किनारमा जलवायु परिवर्तनको गति अन्य इकोसिस्टमको औसतभन्दा चार गुणा बढी रहेको देखाउँछ ।
उत्सर्जनको प्रभाव
शून्य डिग्री आइसोथर्म (काल्पनिक रेखा)को दक्षिणतिर माइग्रेसनको नतिजा भविष्यवाणी गर्न हामीले हाम्रो डेटा बीस विभिन्न जलवायु मोडेलमार्फत अगाडि बढायौँ । त्यहाँ मोडेलबीच आइसोथर्मको परिवर्तनमा केही भिन्नता भए पनि यो आगामी केही दशकमा महत्ववपूर्ण ढंगले अझै दक्षिणतिर सर्नेमा सबै सहमत छन् । मोडेलहरूले यो पनि भविष्यवाणी गरेका छन् कि आगामी दशकमा आइसोथर्मको गति उत्सर्जनको पर्वाह नगरी तीव्र हुनेछ । यद्यपि २१औँ शताब्दीको दोस्रो आधामा यसको दक्षिणतर्फको गति हामीले कति कार्बन उत्सर्जन गर्छौं भन्ने कुरामा भर पर्छ ।
यदि हामीले उत्सर्जनको हाम्रो वर्तमान दरलाई जारी राख्यौँ भने २१औँ शताब्दीको मध्यमा सुस्त हुनुअघि शून्य डिग्री आइसोथर्म समान दरमा निरन्तर अगाडि बढ्नेछ । यद्यपि यदि उत्सर्जन उच्च छ भने आइसोथर्मको माइग्रेसनले शताब्दीको अन्त्यसम्म आफ्नो दक्षिणतर्फको गतिविधि निरन्तर बढाउनेछ ।
क्रायोस्पेयर र पर्यावरणमा असर
शून्य डिग्री आइसोथर्मको दक्षिणतर्फको गति वायुमण्डलमा मात्र रहनेछैन । यसले क्रायोस्फियर (अन्टार्कटिकाका सबै जमेको क्षेत्रहरू) र बायोस्फियर (त्यहाँ बस्ने प्रजातिहरू) लाई पनि असर गर्नेछ । आइसोथर्मको स्थितिमा परिवर्तनको अर्थ महाद्वीपको बाहिरी क्षेत्रमा हिउँको सट्टा अधिक तरल वर्षा हुनेछ, यद्यपि यसले वास्तवमा अन्य क्षेत्रमा हिउँ पर्न सक्छ । जमेको समुद्रमा कम हिमपात (जसले इन्सुलेसनको रूपमा काम गर्छ) गर्मी अवधिमा समुद्री बरफको द्रुत हानि निम्त्याउन सक्छ ।
यद्यपि हिउँको कालोपत्र, आइस सेल्फ (हिउँको बाक्लो पत्र) र महाद्वीपीय बरफमा पर्ने प्रभाव अझै अनिश्चित छन्, यसले निःसन्देह अन्टार्कटिक प्रायद्वीपको परिधीय हिमनदीलाई असर गर्नेछ । क्रायोस्फियरमा हुने परिवर्तनले पारिस्थितिक प्रणालीमा पनि परिवर्तन ल्याउनेछ । नयाँ क्षेत्रहरू बरफ पग्लिएको कारणले बस्न योग्य हुनेछन्, यसका लागि पग्लिएको हिउँ धन्य छ । तर, शून्य डिग्रीभन्दा माथिको धेरै क्षेत्रसँगै न्यानोबाट अतिक्रमित प्रजातिहरू, अधिक महाद्वीप मैत्रीहरू बसोवास गर्न सक्षम हुन सक्छन, र तिनीहरूले स्रोतहरूका लागि स्थानीय प्रजातिसँग प्रतिस्पर्धा गर्नेछन् ।
– अलजजिराबाट
